Literatuurstudie naar de kracht van gebiedsgebonden politiewerk

Ronald van Steden (NSCR/VU), Rosanne Anholt en Rein Koetsier (VU) hebben in samenwerking met het NSCR een internationale literatuurstudie naar gebiedsgebonden politiewerk uitgevoerd. Ze hebben in kaart gebracht welke inzichten de wetenschappelijke literatuur biedt over de organisatie, uitvoering en werking van lokaal politiewerk, waar leemtes zitten en waar nader onderzoek nodig is. De onderzoekers voerden de studie uit in het kader van de strategische onderzoeksagenda van de politie.

Gebiedsgebonden politiezorg (GGP) of community policing in het Engels, vormt het fundament onder de Nederlandse politie. Wijkagenten en andere lokale politiefunctionarissen opereren vanuit bureaus in de buurt. Over de afgelopen vijftig jaar is er (inter)nationaal veel onderzoek naar hun werk verricht. Op basis van ruim vierhonderd publicaties bestudeerden de onderzoekers wat al die studies hebben opgeleverd en waar ruimte zit voor kennisontwikkeling.

Aanspreekbare politie, zichtbaar in de buurt
Community policing of GGP is een veelomvattend begrip, blijkt uit de literatuurstudie. Ten eerste draait het om een voor burgers nabije en aanspreekbare politie, die zichtbaar is binnen buurten en wijken, en tegenwoordig ook binnen virtuele gemeenschappen. Ten tweede moet de politie zorgdragen voor een correcte en transparante bejegening van burgers, zodat zij zich rechtvaardig behandeld en serieus genomen voelen. Ten derde behelst GGP probleemgericht politiewerk, met doordachte micro-interventies die nauw zijn afgestemd met sociaal beleid en met instanties die voor sociale veiligheid en leefbaarheid zorgen. Tot slot gaat het om het betrekken van burgers bij politiewerk, door problemen in de wijk samen bespreekbaar te maken.

Discussie over de vraag of GGP eigen uitgangspunten kan waarmaken
De studie laat zien dat GGP momenteel wordt beïnvloed  door allerlei maatschappelijke en politiek-bestuurlijke ontwikkelingen. Om er enkele te noemen: veiligheid is een groot thema, waardoor burgers veel van de politie verwachten, de opkomst van sociale media zorgt voor nieuwe uitdagingen en in een multiculturele samenleving moet de politie het  vertrouwen van allerlei bevolkingsgroepen blijven behouden. Bovendien is het politiekorps in 2013 gecentraliseerd. Een gevolg hiervan is een doorlopende discussie over de vraag of GGP de eigen uitgangspunten, zoals voldoende wijkagenten in de buurt, nog voldoende kan waarmaken. ‘Een zorgwekkende ontwikkeling’, noemde de Inspectie Veiligheid en Justitie dit onlangs. Politiewerk, zeker op lokaal niveau, heeft continu onderhoud nodig. Momenteel loopt er bij het NSCR een meerjarig wetenschappelijk onderzoeksprogramma gericht op de politiepraktijk.

Publicatiegegevens en verder lezen
Van Steden, R., Anholt, R. & Koetsier, R. (2021). De kracht van gebiedsgebonden politiewerk; Een internationale literatuurstudie. Politie Nederland/Vrije Universiteit/NSCR.

Evidence-based policing

Trekker van de werkplaats Veilgiheid en Veerkracht Ronald van Steden is vanaf januari 2021 begonnen met een onderzoeksproject samen met het NSCR. Het onderzoeksprogramma ‘What works in policing: towards evidence-based policing in the Netherlands’ is er op gericht wetenschappelijke invulling en onderbouwing te leveren voor een evidence-based politiepraktijk en (nieuwe) vraagstukken voor de politie(functie) te analyseren. Het onderzoek wordt ontwikkeld en uitgevoerd door het NSCR, met medewerking van de Nationale Politie, de Politieacademie, universiteiten uit binnen- en buitenland, hogescholen en andere kennisinstellingen. Het programma omvat onderzoek naar concrete, fundamentele vragen op het terrein van de politie en is vergelijkbaar met Anglo-Amerikaans politieonderzoek waar evidence-based policing-, crime science-, en what works-onderzoeksprogramma’s al langer in ontwikkeling zijn. Hierbij wordt onderzocht hoe politie-handelen werkt, in welke omstandigheden dat handelen werkt en voor wie én door wie het werkt. De onderzoeksonderwerpen sluiten onder andere aan bij de Strategische Onderzoeksagenda voor de Politie.

Tegengaan van ondermijning binnen gemeenten

Na een eerste serie heeft het Ministerie van BZK een tweede tranche van vijf gemeenten willen ondersteunen in de aanpak van lokale ‘ondermijnende’ problematiek. In overleg met gemeenten wordt een probleem door onderzoekers van de Kenniswerkplaats Veiligheid & Veerkracht geselecteerd dat als ondermijnend wordt gezien voor de lokale kwaliteit. Op basis van een diagnose van het probleem wordt een handelingsrichting voorgesteld. Het is een vorm van co-creatief onderzoek dat direct ten goede moet komen aan het lokale beleid. De rapportages van de vijf projecten zijn gericht op de gemeenten – zij bepalen de mate van openbaarheid. Een overkoepelende analyse wordt ter beschikking gesteld aan het Ministerie van BZK, en wordt gepubliceerd op de websites van de het ISR en het Verwey-Jonker Instituut.

Tegengaan van ondermijning in de haven

In het kader van de Commissie Politie en Wetenschap word onderzoek uitgevoerd naar ondermijnende criminaliteit in de Haven van Amsterdam en het Noordzeekanaalgebied (NZKG). Voor dit onderzoek wordt een kennisinventarisatie gedaan naar de primaire ondermijnende activiteiten in het NZKG bij vergunningverlenende, controlerende (toezicht & handhaving) en opsporingsdiensten en direct betrokkenen. Naar aanleiding van een verkenning met de politie-eenheden Amsterdam en Noord-Holland is het onderzoeksdoel om de criminaliteit met ondermijnende effecten in het NZKG in kaart te brengen aan de hand van dossieranalyse van legale, maar (moeilijk) vervangbare facilitators en faciliteiten die zich in criminele clusters begeven en een rol spelen in criminaliteit met ondermijnende effecten in het NZKG.

Literatuurstudie Gebiedsgebondenpolitiezorg

Er bestaan veel publicaties over Community Policing – of in het Nederlands: Gebiedsgebonden politiezorg (GGP). Tegelijk bestaat er geen actueel en systematisch overzicht van de stand van zaken in het onderzoek: wat voor studies bestaan er over GGP/COP, wat zeggen studies zeggen over de filosofie en praktijk van basisteams en wijkagenten, en wat is de kwaliteit van bevindingen? Ten eerste willen we de literatuur afstoffen en actualiseren. Bijvoorbeeld digitale technieken zijn in opmars. Ten tweede willen we kaf van het koren scheiden. Daarom Daarbij kijken we specifiek naar publicaties die inzicht geven in de implementatie en praktische (door)werking van theoretische veronderstellingen achter GGP/COP.